PROTESTEREN OP DE
DOOR DE JAREN HEEN
In de zomer van 1970 verjoegen de manschappen van het korps mariniers de hippies van de Dam. Dit gebeurde niet zomaar, maar na aanleiding van zogenaamde damslapers. Dit waren de hippies, welke zich in grote getalen verzamelden om te slapen rondom het nationaal monument op de dam.
De politie kreeg lucht van deze damslapers doordat er veelvoudig melding werd gedaan van vervuiling en diefstal.
5, 6
Lees meer ->
In de eerste maanden van het jaar 1941 nam de jodenvervolging in Amsterdam een steeds groter formaat aan, waardoor er veel verontwaardiging ontstond onder de amsterdammers over het optreden van de duitse bezetters. Als gevolg hiervan werd er op 25 en 26 februari massaal gestaakt door zowel joodse en niet-joodse mensen. Op deze manier kwam de hele stad tot stilstand, er werd gestaakt in onder andere overheidsbedrijven, teliers, winkels en warenhuizen. De stakingen namen een hele andere vorm aan nadat ook de trams tot staken werden bewogen.
3
Lees meer ->
Het Aansprekersoproer: Wat begon als een protest tegen belasting op begraven en eindigde in een bloedbad. De frustratie tegen gezaghebbers explodeerde. De oproerkraaiers besloten huizen van belangrijke mensen te plunderen, te beginnen bij die van de burgemeester. Ze ramden naar binnen met een lantaarnpaal en gooide zijn inboedel weg.
Daarna trokken ze naar het huis van kapitein Spaaroog, het gehate hoofd van de schutterij, die met de schutterij hardhandig optraden. Twaalf relschoppers werden opgehangen, waarvan een van hen in het door hem gestolen tafelkleed, en een aantal werden verbannen naar Suriname. Het protest was wel succesvol, de belasting op begraven werd niet doorgevoerd.
1,2
Lees meer ->
1669
1941
1970
1970
Op 30 april 1970 had de feministische actiegroep ‘Dolle Mina' een penis van papiermaché geplaatst, die ook gebruikt kon worden als wc voor vrouwen. Deze actie was tegen het Dubbel Seksuele Moraal. In de omringende nachtclubs is veel vrouwelijk naakt te zien en hier plakken ze plaatjes met mannelijk naakt over en ze delen condooms uit 12.
Het penisprotest van de Dolle Mina’s op de dam is uniek, omdat deze spraakmakend was voor zijn tijd. De Dolle Mina’s hebben met hun protesten een grote rol gehad in de strijd voor vrouwenrechten, en daarbij kunnen wij deze spraakmakende actie zeker niet vergeten.
7, 8
1990
Rond 1980 waren er, net zoals nu, weinig woningen. Een wet die het mogelijk maakte om leegstaande huizen te kraken zorgde ervoor dat er een zogeheten kraakrepubliek ontstond, met krakers die hun eigen staat binnen de stad Amsterdam vormden.
Deze Kraakrepubliek bestond uit zo’n 100 gekraakte woningen, ook bestonden er kraakcafe’s en kraakspreekuren.
Deze krakers hadden antikapitalistische en anarchistische idealen, en hadden een hele eigen wereld gecreëerd binnen Amsterdam.
8
Lees meer ->
In 2020 was er in de Verenigde Staten een opkomst van protesten voor de Black Lives Matter Movement. De protesten waren naar aanleiding van de dood van George Floyd in Minneapolis, Verenigde Staten. Hij was het zoveelste slachtoffer van Amerikaanse politiegeweld tegen zwarte mensen. George Floyd overleed doordat een agent minutenlang met zijn knie Floyds nek tegen de straat duwde, terwijl Floyd zijn laatste woorden sprak: “I can’t breathe”. Dit is gefilmd door voorbijgangers en is daarna viraal gegaan op verschillende sociale media platforms, waardoor mensen begonnen met protesteren tegen dit anti-zwarte politiegeweld
9, 10, 11
Lees meer ->
2020
2024
Dus, waar zijn we beland? We kunnen stellen dat het protest door de jaren heen vele gezichten heeft gehad. Verschillende vormen en gradaties. Demonstreren is in Nederland een goed recht en dat is altijd zo geweest. Wel zijn er wetten en regels rondom het protest ingevoerd. Want hoe de staat op burgers schoot tijdens het Aansprekersoproer om de ‘veiligheid’ te waarborgen kan vandaag natuurlijk niet meer.
Sinds 1983 staat de vrijheid van vergadering en betoging, oftewel demonstreren, in artikel 9 van de Grondwet. Wel heeft die wet de macht om voorschriften vast te stellen om de gezondheid te beschermen, het verkeer te reguleren en om chaos te bestrijden of te voorkomen.
Op de dam in het specifiek zijn ook regels aangescherpt. Zo heeft het hippie protest in 1970 ervoor gezorgd dat je niet meer mag slapen op de dam. Daar waren de zogeheten ‘Damslapers’ verantwoordelijk voor. Ook moet je vandaag de dag een protest minimaal 24 uur van tevoren aanmelden bij de gemeente, waarna ze daar toestemming voor moeten verlenen.
De oproepen voor protesten zijn te vinden op flyers en posters, maar sinds het internet tijdperk ook online, op sociale media bijvoorbeeld. Op die manier kan je een een veel grotere en specifiekere doelgroep bereiken.
14
Onze webpagina is geen volledig overzicht van alle protesten op de Dam, maar fungeert als een overzicht van de, in onze ogen, meest toonaangevende protesten die hebben plaatsgevonden.
We bespreken de protesten die hun stempel hebben achtergelaten op de sociaal-culturele geschiedenis van Amsterdam en Nederland.
De dam in Amsterdam heeft als centrale plaats van onze hoofdstad een rijke geschiedenis van protesten en bijeenkomsten. Gedurende de geschiedenis hebben er dan ook vele belangrijke protesten plaatsgevonden op de dam die het protesteren hebben doen veranderen. De protestgeschiedenis van de dam weerspiegelt de sociaal-politieke bewegingen en veranderingen die Amsterdam en Nederland hebben doorgemaakt.
1. Amsterdam. 2019. “Aansprekersoproer”. Stadsarchief. 23 april 2019.
https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/stukken/oproer/aansprekersoproer/.
2. Door: Tessel Dekker. z.d. “De Rebelse Stad”. Hart Amsterdammuseum.
https://hart.amsterdam/nl/page/207506/de-rebelse-stad.
3. 2024. “Februaristaking”. Stadsarchief. 19 maart 2024.
https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/stukken/oproer/februaristaking/.
4. “Weergave van The Counter Culture On The Move. A Field Study Of Youth Tourists in Amsterdam”. z.d.
https://ugp.rug.nl/MenM/article/view/13341/10840.
5. Ponsaers, Paul, Elke Devroe, Kees Van Der Vijver, Lodewijk Gunther Moor, Janine Janssen, en Bas Van Stokkom, reds. 2017. Eigenrichting. NUR 824. Cahiers Politiestudies. Vol. Jaargang 2017/2, nr. 43. Maklu. https://basvanstokkom.eu/wp-content/uploads/publications/2017_06_AN_EigenrichtingRechtshandhavingBurgers.pdf#page=63.
6. HavePaul, Ten. 1974. “The Counter Culture On The Move. A Field Study Of Youth Tourists in Amsterdam”. 1 januari 1974.
https://ugp.rug.nl/MenM/article/view/13341.
7. “Dolle Mina Tijdbalk | Feminisme 20ste Eeuw”. 2015. Atria. 9 november 2015.
https://atria.nl/nieuws-publicaties/feminisme/feminisme-20e-eeuw/dolle-mina-tijdbalk/.
8. “Dolle Minas met Openbaar Toilet Voor Vrouwen op de Dam | Nationaal Archief”. z.d. Nationaal Archief.
https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/fotocollectie/ab95ad36-d0b4-102d-bcf8-003048976d84.
9. “De Amsterdamse kraakbeweging: revolutie met behoud van uitkering”. 2023. Gemeente Amsterdam. 5 juni 2023.
https://www.amsterdam.nl/nieuws/achtergrond/amsterdamse-kraakbeweging/.
10. Dreyer, Benard P., Maria Trent, Ashaunta T. Anderson, George L. Askew, Rhea Boyd, Tumaini R. Coker, Tamera Coyne‐Beasley, e.a. 2020. “The Death Of George Floyd: Bending The Arc Of History Toward Justice For Generations Of Children”. Pediatrics 146 (3). https://doi.org/10.1542/peds.2020-009639.
11. Het Parool. 2020. “De Dam Volgepakt Met Demonstranten Tegen Politiegeweld En Racisme”, 1 juni 2020.
https://www.parool.nl/amsterdam/de-dam-volgepakt-met-demonstranten-tegen-politiegeweld-en-racisme~b4badc49/.
12. “Mariniers Verwijderen Damslapers Bij Nationaal Monument Amsterdam; Mariniers Trekken op Over Dam | Nationaal Archief”. z.d. Nationaal Archief.
https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/fotocollectie/aba0b622-d0b4-102d-bcf8-003048976d84?searchKey=fa0315609d3bad31dbc47ac2990817a2.
13. “Protesttocht Krakers Na Ontruiming door Hun Bezette Diens Herhuisvesting; Demonstranten Worden op de Dam Toegesproken | Nationaal Archief”. z.d. Nationaal Archief. https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/fotocollectie/acdd7e26-d0b4-102d-bcf8-003048976d84?searchKey=a788fb92e6e8b91ceebe737b7a01c261.
14. “Artikel 9: Vrijheid van Vergadering en Betoging”. z.d. Nederlandse Grondwet.
https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vgrnbkb31dzy/artikel_9_vrijheid_van_vergadering_en.
15 . IJntema, Robin. 2022. “Het Hek van de Dam.: Het Utrechts Studenten Koor en Orkest in de Jaren Zestig”. 2022. https://hdl.handle.net/1887/3665046.
16 . Hietland, Chris. 2016. “Het Imaazje van Provo”. Tijdschrift Voor Geschiedenis 129 (3): 433–46. https://doi.org/10.5117/tvgesch2016.3.hiet.
De roerige jaren zestig worden vaak in verband gebracht met een grote breuk van de Tweede Wereldoorlog in de Nederlandse Geschiedenis. Popmuziek heeft Nederland en zijn cultuur sterk veranderd, net zoals de seksuele revolutie, democratisering, protest en steeds meer progressieve visie op de maatschappij.
De veranderingen die Nederland ondervond in de jaren zestig waren grotendeels te danken aan de jongeren van deze tijd: de protestgeneratie. De protestgeneratie, geboren tussen 1944 en 1955 , en zijn cultuur kenmerkte zich door zowel de popmuziek als de democratisering die deze jongeren probeerde te verwerven door middel van protesteren
Wanneer we het hebben over protest, kunnen de Provo’s, gevestigd in Amsterdam, daarbij niet worden vergeten.
15, 16
lees meer ->
1965